Afet Ve Sağlık Hizmetleri Projesine Aydın’dan Üç Akademik Katkı

Her türlü zaman ve şartta bireyin ve toplumun gündeminde yer alan sağlık hizmetlerinin afet anında ve sonrasındaki ehemmiyet 6 Şubat 2023 günü yaşanan asrın deprem felaketiyle bir kere daha dünya kamuoyunun gündemine yerleşti. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinin himayesinde gerçekleştirilen “Afet ve Sağlık Hizmetleri” temalı proje çalışması Fakülte Dergisinin son sayısıyla bilim dünyasına sunuldu.

“Afet Hemşireliği Alanında Son 10 Yılda Yapılan Araştırmalar: Bibliyometrik Bir Analiz”; “Deprem Sonrası Salgın Oluşturma Potansiyeline Sahip Enfeksiyon Hastalıklarının Belirlenmesi”; “COVID-19 Pandemisi Sürecinde İntörn Hemşirelerin Eğitim Süreçleri ve Kariyer Planlamalarına Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi”; “Hemşirelik Öğrencilerinin Afete Müdahalede Öz Yeterliliklerinin Belirlenmesi”; “Çocuklarda Deprem Sonrası Rehabilitasyon Çalışmalarının Bibliyografik Analiz Yöntemiyle İncelenmesi”; “Fizyoterapistlerin Afet Konusundaki Eğitimleri ve Afetlerde Fizyoterapinin Yeri”; “Depremlerden Sonra Sık Görülen Ortopedik Yaralanmalar ve Fizyoterapi ve Rehabilitasyon İhtiyaçları”; “Afetlerde Veteriner Hizmetleri”; “Depreme Bağlı Toraks Travmalarında Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Yaklaşımları”; “Depremle İlişkili Rabdomiyaliz Geçiren Hastada Ampute Rehabilitasyonu”; “Afetlerde Kronik Hastalık Yönetimi”; “Afetlerde Geriatrik Yaklaşım”; “Afetlerde Arama- Kurtarma ve Ceset Arama Köpekleri”; “Afet Sonrası Görülebilecek Klinik Semptomlara Yönelik Beslenme Önerileri”; “Afet Yönetiminde Güçlü Çözüm Ortağı: Beslenme Hizmetlerinde Diyetisyenler”; “Deprem Sonrası Sirkadiyen Ritim ve Uyku-Uyanıklık Bozuklukları ile Baş Etmede Fiziksel Aktivite ve Egzersiz Yaklaşımları”; “COVID-19 Pandemisinin Sağlık Çalışanlarının Ruh Sağlığı Üzerine Etkileri”; “Doğal Afetler Sonrası Stres Bozukluğuna Eşlik Eden Ruminasyonun Fizyolojik Etkileri ve Mücadelede Egzersiz Yaklaşımları; “Fantom Deprem Hissi – Büyük Depremler Sonrasında Denge ve Vestibüler Etkilenimler”; “Afetlerde Çevre Sağlığı”; “Afetlerde Kimliklendirme ve Genetik Yaklaşımlar”; “Afetlerde İlk Yardım”; “Mevsimlik Tarımda Çalışan Çocuklara Yönelik Afetlerde Sosyal Hizmet Müdahalesi”; “Afetlerde Eczacılık Hizmetleri”; “Afetlerle Tetiklenen Belirsizlik ve Stres Sürecinin Nöroanatomisi ve Kontrolü”; “Büyük Felaket: Afet Hemşireliği ve Afet Farkındalığı”; “Yeniden Yaşama Sarılmak: Deprem Sonucu Gelişen Travma Sonrası Stres Bozukluğu Yönetiminde Temel Beden Farkındalık Terapisi”; “Felaket Kurbanlarının Kimliklendirilmesi”; “Afetlerde Güvenlik”; “Doğal Afetlerde Anne Sütü ile Beslemenin Sürdürülmesi”; “Disasters and Migration: Kahramanmaras Earthquakes”; “Afetlerde Reaksiyon Hastaneleri”; “Afetler, Sağlık Hukuku ve Diğer Yasal Düzenlemeler”; “Afetlerde Mühendislik Hizmetleri”; “Deprem Sonrası Psikiyatrik Destek”; “Sosyoloji Afetleri Nasıl Görür? Afet Sosyolojisi Bağlamında Bir Değerlendirme”; “Toksikolojik Afetler”; “Deprem Gerçeği ve Kadın Sağlığı Üzerine Etkileri”; “Savaş ve Terör Mağduru Bireylerin Yaşadıkları Ruhsal Sorunlar ve Bu Sorunlara Yönelik Uygulamalar” gibi birbirini bütünleyen ekseriyeti sağlık bilim merkezli çalışmalara Aydın’dan üç sosyal bilim dalından akademik katkı sağlandığı görülmektedir. Buna göre Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü Sinema Anabilim Dalı Başkanı, Ulusal ve Uluslararası Projeler Kurulu Başkanı, ADVAK Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Turan Akkoyun “Afet Realitesi Kapsamında İletişim Faktörü” başlıklı ve “Deprem, afet iletişimi, medya, sinema, toplumsal hafıza” anahtar kelimeli araştırmasında şu hususlara yer verdi: “Coğrafyası ve insan kitlesiyle doğal afetler konusuna yabancı olmayan Türkiye, deprem felaketiyle karşılaştığında kurumlar arası işbirliği ile disiplinler arası bir yaklaşım ortaya koymuştur. İnsanın zaruri ihtiyacı iletişim de realite kapsamında kendisini hissettirmiştir. Önceden öngörülememesi ile diğer afetlerden kısmen ayrılan deprem, iletişim unsurları ve araçlarını bir müddet geçersiz bırakabilmektedir. Bunların da ötesinde afete dair hazırlanan haber, makale, belgesel, film, söyleşi, açık oturum, yorum ve benzer medya ürünleri araştırma konusunun hem toplumsal hafızasını güncellemekte, hem kurumların görev tanımlamasını zorlamakta, hem de bireysel farkındalık ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Afet gerçeği kapsamında iletişimin ana sütunu farkındalıklı bir şekilde hazırlıklı olunabilmesidir. Gerçeğin peşinde olma ve aktarma gayretinde faaliyet gösteren medya, toplumsal felaket şeklinde yaşanılan afet süreci öncesinden çok sonralarına kadar yayınlarını hedef kitleye ulaştırmaktadır. Dönem bilgilerinde sürekli bir teyit endişesi yer alsa da daha sonraki araştırmaların temel kaynakları arasında yer almaktadır.”

ADÜ Söke İşletme Fakültesi Lojistik Yönetimi Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Yusuf Ziya Şipal “Deprem, Afet Yönetimi, Lojistik” anahtar kelimeli “6 Şubat 2023 Depreminin Afet Yönetim ve Deprem Lojistiği Açısından Değerlendirilmesi” başlıklı çalışmasında dikkat çeken hususlar; “Afetler sadece insanı değil tüm canlıları ve toplumsal unsurları etkileyen olağanüstü olaylardır. Kelime, köken itibariyle Arapça olup Büyük Felaket anlamına gelmektedir. Bu felaketlerin de içinde neden olduğu zararlar bakımından en büyüğü depremlerdir. Uluslararası tüm otoriteler tarafından depremler en fazla can ve mal kaybına neden olan felaketler olarak tanımlanmaktadır. Ülkemiz 6 Şubat 2023 tarihinde sadece kendi özelinde değil tüm dünya ölçeğinde en büyük deprem felaketlerinden birini yaşamıştır. Bu depremi farklı kılan arka arkaya, ardışık şekilde cereyan etmesi, gerçekleştiği saat ve mevsimsel özellikler ile çok geniş bir hinterlanda yayılmış olmasıdır. Bazı kaynaklar bu depremin ilk etapta, ülke milli gelirinin yaklaşık %12 si kadar bir ekonomik zarara sebep olduğunu kaydetmektedir. On binlerce yurttaşımız ise hayatını kaybetmiştir.”

Söke Kıryarlar Özel Eğitim Uygulama Okulu Müdürü Burcu Pakalın ve Öğretmeni Fulya Mersin “Deprem, Eğitim, Güvenlik, Engelli” anahtar kelimeli “Depreme Hazırlar Mı? Özel Gereksinimli Bireylerin Deprem Anında Güvenliği” başlıklı araştırmalarıyla kazandırdığı farkındalıkları şöyle özetlemişlerdir: “Doğal afetler, ekonomik ve sosyal hayatı kısa sürede kesintiye uğratan, insan faaliyetlerini durduran, büyük maddi kayıplara, ölümlere ve yaralanmalara neden olan olaylardır. Nerede, hangi zamanda, nasıl ve ne düzeyde etki edeceği kestirilemeyen bu tür afetlere karşı herkesin uygun bir afet yönetim planı olmalıdır. Toplumun her kesimi üzerinde olumsuz etkiler bırakan afet dönemi, özellikle özel gereksinimli bireyler, ebeveynleri ve yakın çevrelerini daha fazla etkilemektedir. Özel gereksinimli bireyler için afet hazırlıkları, normal gelişim gösteren bireyler için yapılan hazırlıklarla aynı olmamalıdır. Bilişsel, duyuşsal ve bedensel yetersizlikleri, iletişim becerilerinde kısıtlılıklar ve farkındalık düzeylerinin yüksek olmayışı özel gereksinimli bireyleri tehlike/risk anlarında savunmasız hale getirmektedir. Onlara kazandırılacak güvenlik becerileri bağımsız yaşama bir adım daha yaklaşmalarını sağlayacaktır. Türkiye’de oluşum oranı en yüksek olan afet depremdir. Bu çalışmanın amacı, deprem anında özel gereksinimli bireylerin ve yaşamlarında yer alan aile, öğretmen ve yerel yönetimlerin riski azaltmak için ne yapmaları gerektiği hakkında bilgilerin derlenmesini sağlamaktır. Çalışmaya görme, işitme, zihin ve bedensel yetersizlik olmak üzere dört yetersizlik türü dâhil edilmiştir.”