Aigai

Manisa ili sınırlarında Köseler köyünün 2 km güneyinde yer alan antik yerleşim Aigai, günümüzde Yunt Dağı (Aspordene) olarak isimlendirilen dağ silsilesindeki Gün Dağı üzerinde kurulmuştur. Kent antik dönemde Aiolis olarak isimlendirilen bölgede yer almaktayıi.

Aigai ekonomisinde hayvancılık ve hayvansal ürünlerin işlendiği sanayi kollarının önemli olduğunu söyleyebiliriz. Böylelikle temel geçim kaynağı hayvancılık, özelliklede keçi yetiştiriciliği olan Aigai, hayvansal hammaddeleri işleyerek ürettiği deri, dokuma ve kemik ürünlerin ticaretinde de söz sahibi olmuştur.

Aigai adı Eski Yunanca`da keçi anlamına gelen “aiya” (aiga) kelimesinden türetilmiş olmasıyla zaten bu yerleşimde keçi yetiştiriciliğinin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Bunu kanıtlar niteliktede Aigai kentinin bastığı bronz sikkelerde de sıklıkla keçi tasviri kullanılmıştır. Aigai kentinin kurulduğu alanın engebeli ve kayalık olmasıylada keçi yetiştiriciliği için uygun şartlar sağlanmış oluyordu.

Pergamonlular (Bergama) tarafından icat edilen ve `Pergamon derisinden` anlamına gelen parşömenin (üzerine yazı yazmak veya resim yapmak için kullanılan hayvan derisi) ilk örnekleri keçi ya da koyun derisinden hazırlanmıştır. Pergamon ve Aigai kentlerinin arası sadece 35 km olduğu düşünüldüğünde Pergamon kentinin ihtiyaç duyduğu bu parşömenin, keçi yetiştirmek için uygun coğrafi koşullara sahip olan Aigai`den karşılandığı düşünülebilir. Böylelikle Aigai kenti pahalı bir ürün olan parşömen satışından iyi bir gelire sahip olabiliyordu.

Aigai Kent Meclisi’nde (Bouleuterion) ele geçen bir yazıt, Anadolu’nun Roma İmparatorluğu’nun topraklarına dahil olduğu dönemde, Aigai halkının Roma İmparatoru’na elçi göndererek keçi derisinden alınan verginin sabitlenmesini istediklerini göstermektedir. Bu durum da kentin en önemli gelir kaynağının keçi ve bununla ilişkili olarak keçi derisi olduğu bir kez daha kanıtlanır.

Bugün Aigai`de görülen anıtsal yapıların çoğu M.Ö 150 yılı civarı ve sonrasına aittir. Bu döneme ait yapılardan öne çıkanlar ise Agora binası (sosyal ve ticari merkez), Bouleuterion (meclis binası), Gymnasion (eğitim ve spor kurumu), Tiyatro, Apollon kehanet merkezi ve Athena kutsal alanıdır. Kazısı tamamlanmış olan Bouleuterion’da Tanrıça Hygieia’ya ait bir heykel (sağlık ve temizlik tanrıçası, Asklepios`un kızı) ve Bouleuterion’un inşasına katkı sağlamış Diaphenes-Antiphanes ailesinin altı üyesine ait heykeller bulunmuştur. 80 m uzunluğundaki ön cephesi ile hala ayakta olan Agora binası üç kat yüksekliğindedir.

Aigai, Roma Dönemi’nde de bir kent olarak varlığını sürdürmüş, bu dönemde kentin tiyatrosu geliştirilmiş, kentte ayrıca hamamlarda inşa edilmiştir. Roma Dönemi’ne ait önemli alanlardan Vomitorium (tiyatro girişi) ve “Ada 1” olarak adlandırılan bir mahallede çeşitli ürünler konusunda uzmanlaşmış atölyelerin bulunduğu anlaşılmaktadır. Ada 1’deki kazılarda demirci atölyesi kalıntılarının yanı sıra hayvansal ve tarımsal ürünlerin işlendiği atölyelere ilişkin kanıtlar da bulunmuştur. Üretimle ilgili buluntular arasında dokuma tezgahı ağırlıkları, boya maddeleri, yarı işlenmiş kemik aletler, bol miktarda öğütme düzeneği sayılabilir.

M.S 17 yılındaki büyük depremde zarar gören kent, Roma İmparatoru Tiberius’un yardımları sayesinde tekrar ayağa kaldırılmıştır. Aigailıların Tiberius’a şükranlarını sundukları çift dilli (Hellence ve Latince) bir yazıt kazılar sırasında bulunmuştur.

M.S 260’larda bölgeyi etkileyen Barbar (Goth) akınları sebebiyle Aigai terk edilmiştir. Fakat Bizans döneminde Aigai’da küçük boyutluda olsa da yeni bir yerleşim kurulmuştur. M.S 12-13. yüzyıllara tarihlenen iki kilise ve kentin çeşitli yerlerine serpiştirilmiş bazı basit mimari yapılar bu döneme aittir. M.S 13. yüzyıldan sonra ise Aigai’de herhangi bir yerleşim faaliyetine rastlamıyoruz.